کمتر نوشته ای درباره تاریخ بندرعباس(گامرون) می توان یافت که در آن به بندر سورو اشاره نشده باشد در بعضی از این نوشته ها به عنوان بندری کوچک در مقابل جزیره هرمز ، در نوشته دیگری بعنوان دهکده ماهیگیری در ساحل خلیج فارس یا بندری در مسیر جاده هرمز به فارس، یاد شده است .آنچه مسلم است تاریخ سورو با بندر هرمز قدیم ( تیاب میناب ) ، جزیره هرمز ، جرون ، گامرون و بعد ها بندر عباس گره خورده است .
بندر سورو که امروزه محله ای در بندرعباس می باشد و از دوره هخامنشی مسکونی بوده ، همچنان به رونق خود افزود ، علت توجه بازرگانان آن دوره به این بندر و قریه کوچک دو دلیل عمده داشت ، یکی به سبب نزدیکی به هرمز و دیگری قرار گرفتن در مسیر راه تجاری فارس به هرمز ، لذا اهمیت خود را در دوره های پس از این نیز از دست نداد. لسترنج می نویسد؛ راه کاروانی (شیراز) از طارم به سمت جنوب به ساحل دریا می رفت و به بندر سورو یا شهرو مقابل جزیره هرمز می رسد.
ایرج افشار سیستانی در کتاب ، هرمزگان (شناخت استان هرمزگان) می گوید ؛ شهر بندر عباس از روزگاران کهن دارای نامهای چون گاملاو ، کاماراو ، گامبری ، گمبرون ، گامرون، گمرو و جرون بوده است. بندر عباس در محل یا نزدیک آبادی ماهیگیری بنام شهرو ، سورو، تهرو ... قرار داشت در اوایل سده ۸ هجری قمری ، که نام جزیره کنونی هرمز از جرون به هرمز تغییر یافت ، نام جرون به شهر (سورو) داده شد .
ایرج افشاردر کتاب ؛ شناخت هرمزگان ادامه می دهد ؛ در دوران اشکانی نیز خلیج فارس ، از جمله بندرعباس از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است در روزگار ساسانی ، این ناحیه از مراکز مهم داد وستد و بازرگانی به شمار رفته است . در اثر کاوشهای که در اسکله سازی سورو انجام گرفته ، چندین سکه نقره دوران ساسانی بدست آمده است.منطقه باستانی سورو و محله سورو قدیم ، در شمال محله سورو در گذشته نه چندان دور نخلستان وسیعی قرار داشت شامل هزاران مغ (نخل) و انواع درختان دیگر شامل کنار ، کرت ، کهور ، گز ، خرگ، تابستانها مردم سورو به مدت ۳ ماه در این نخلستانها بسر می بردند ، مغ بالا ، مهفوز ، سندلی ، کلوکربه نخلستانهای مختلف سورو تشکیل می دادند.
بنابرآنچه تاکنون به نقل از منابع مختلف خواندیم در نزدیکی بندرعباس فعلی بندر دیگری بوده که در طول تاریخ به نامهای سورو یا جرون معروف بوده است.
همانطوری که در اسناد موجود داخلی و خارجی اشاره شده ، شهر فعلی بندرعباس (مرکز شهر) برای اولین بار توسط هلندیها در شرق سورو بنا گردید، ساختمان گمرک قدیم وعمارت کلاه فرنگی از جمله اولین بناهای بودند که ایجاد شدند و کم کم شهر گسترش یافت ، مدارک و نقشه و نقاشی از بافت اولیه شهر جدید بندرعباس در اسناد مربوط به کمپانی هند شرقی هلند می توان یافت.
اقوام مختلف در منطقه سورو
در منطقه سورو در طول تاریخ اقوام مختلفی ساکن گردیده اند که مهمترین آنان به قوم عبدالهی وقوم علی مهشاهی معروفند ، در اینجا به چگونگی حضور قوم علی مهشاهی در منطقه سورو می پردازیم.
ایران و هند دارای رابطه تاریخی ، تجاری و فرهنگی چند هزار ساله می باشند و جنوب ایران بخصوص هرمزگان همیشه یکی از مراکز مهم تجاری با هند بوده است همین رابطه تجاری گسترده باعث حضورهزاران بازرگان هندی که در بعضی مناطق به بانیان معروف بودند(در زبان سانسکریت بانیک یعنی تاجر و بازرگان) در هرمز قدیم ، جزیره هرمز و سورو بوده و این حضورگسترده هندیها تاثیرات فرهنگی خاص خود در منطقه به جا گذاشته . نیمی از جمعیت چندهزار نفره سورو که به قوم علی مهشاهی معروفند از بازماندگان هندیها در این منطقه می باشند .
فرهنگ و هنر
حضور اقوام مختلف در منطقه سورو قوم فارس ، هندی ، عرب و افریقای به فرهنگ منطقه تنوع خاصی داده است . انواع زری دوزی ،شک بافی ، وددو دوزی ، بادله دوزی ، گلابتون دوزی از کارهای مهم دستی در سورو می باشد که زیبای بخش لباس بندری هستند . مراسم حنا بندان در عروسیها و حنای دست عروس درمحله سورو دارای زیبای خاصی می باشد.
در زمینه موسیقی محله سورو همیشه فعال بوده وهنرمندان ارزنده به جامعه هنری بندرعباس تقدیم نموده ، زیبا شیروان (زیباگلناری) ، صالح آتون ، حسین وفادار ، یوسف آبانگاه ، احمد شاعر (احمد لنگو) و ... هم اکنون دهها نفر ازجوانان سورویی در زمینه های مختلف موسیقی فعال می باشند ، فرزندان و نوه صالح آتون ، شبیری ، توفیقی ، راج احمدی ، علی ره زن ، سامی وفادار ... می توان نام برد.
مدرسه دانشمند سورو
یکی از قدیمیترین مدارس بندرعباس می باشد . این مدرسه در سال ۱۳۲۲ خورشیدی به همت آقای حاجی محمد دانشمند در محله سورو بنا گردید ، بعدها این مدرسه گسترش یافت و دبیرستان آن تا کلاس ۹ دانش آموز می پذیرفت که نه تنها از محله سورو بلکه از سراسر بندرعباس دانش آموزان به مدرسه دانشمند می آمدند ، این مدرسه ملی بود و در ابتدا تمام مخارج آن را آقای دانشمند پرداخت می نمود . کارگاه نساجی تا مدتی در مدرسه سورو بر پا بود.
برگرفته از وبلاگ سورو (گلشن)